5 อุปกรณ์เพื่อความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการ ที่ห้ามขาด

“Safety First” หรือ “ความปลอดภัยต้องมาก่อน” คือกฎทองข้อแรกและสำคัญที่สุดของการทำงานในห้องปฏิบัติการวิทยาศาสตร์ เพราะห้องแล็บคือสถานที่ที่เต็มไปด้วยความเสี่ยงที่อาจมองไม่เห็น ตั้งแต่การสัมผัสสารเคมีอันตราย, การกระเด็นของของเหลวร้อน, ไอระเหยที่เป็นพิษ, ไปจนถึงอุบัติเหตุที่ไม่คาดฝัน การป้องกันไว้ก่อนจึงเป็นสิ่งที่ดีกว่าการแก้ไขเสมอ และด่านแรกของการป้องกันที่แข็งแกร่งที่สุดก็คือการมีและใช้งาน อุปกรณ์เพื่อความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการ (Laboratory Safety Equipment) ที่เหมาะสมและได้มาตรฐาน

นี่คือ 5 อุปกรณ์เพื่อความปลอดภัย ที่ถือเป็นสิ่งจำเป็นขั้นพื้นฐานที่ห้องปฏิบัติการทุกแห่งต้องมี เพื่อสร้างสภาพแวดล้อมการทำงานที่ปลอดภัยสำหรับบุคลากรทุกคน

1. อุปกรณ์ป้องกันดวงตา (Eye Protection) ดวงตาเป็นอวัยวะที่บอบบางและไวต่ออันตรายอย่างยิ่ง การกระเด็นของสารเคมีแม้เพียงหยดเดียวอาจทำให้สูญเสียการมองเห็นถาวรได้ ดังนั้น การสวมใส่อุปกรณ์ป้องกันดวงตาจึงเป็นสิ่ง “บังคับ” ตลอดเวลาที่อยู่ในห้องแล็บ

• แว่นตานิรภัย (Safety Glasses): เหมาะสำหรับป้องกันการกระแทกจากเศษวัสดุ แต่มีช่องว่างด้านข้างและด้านบน
• แว่นครอบตา (Safety Goggles): เป็นตัวเลือกที่ดีที่สุดในการป้องกันการกระเด็นของสารเคมี เพราะถูกออกแบบมาให้แนบสนิทกับใบหน้า ป้องกันได้จากทุกทิศทาง

2. เสื้อกาวน์ปฏิบัติการ (Lab Coat) เสื้อผ้าที่คุณสวมใส่มาจากบ้านไม่สามารถป้องกันอันตรายจากสารเคมีได้ เสื้อกาวน์ทำหน้าที่เป็นเกราะป้องกันชั้นแรก ปกป้องผิวหนังและเสื้อผ้าส่วนตัวของคุณจากการหกรั่วไหลของสารเคมี ควรเลือกเสื้อกาวน์ที่ทำจากผ้าฝ้ายหรือวัสดุที่ทนต่อสารเคมีและติดไฟยาก แขนยาว และต้องติดกระดุมทุกเม็ดตลอดการใช้งานเพื่อประสิทธิภาพการป้องกันสูงสุด และที่สำคัญคือต้องถอดออกก่อนออกจากพื้นที่ห้องปฏิบัติการเพื่อป้องกันการปนเปื้อนสู่ภายนอก

3. ถุงมือป้องกันสารเคมี (Chemical Resistant Gloves) มือคือส่วนของร่างกายที่มีโอกาสสัมผัสกับสารเคมีโดยตรงมากที่สุด แต่ถุงมือไม่ได้มีชนิดเดียวที่ใช้ได้กับทุกสถานการณ์ วัสดุของถุงมือแต่ละชนิดมีความสามารถในการป้องกันสารเคมีได้แตกต่างกัน เช่น:

• ถุงมือไนไตรล์ (Nitrile): เป็นตัวเลือกที่นิยมใช้กันทั่วไป ทนทานต่อสารเคมีและตัวทำละลายได้หลากหลายชนิด
• ถุงมือลาเท็กซ์ (Latex): ป้องกันเชื้อโรคและสารชีวภาพได้ดี แต่บางคนอาจมีอาการแพ้ และทนต่อสารเคมีบางชนิดได้ไม่ดี
• ถุงมือนีโอพรีน/บิวทิล (Neoprene/Butyl): ใช้สำหรับงานที่ต้องสัมผัสกับสารเคมีที่มีฤทธิ์กัดกร่อนรุนแรงเป็นพิเศษ ดังนั้น ควรตรวจสอบตารางความเข้ากันได้ของถุงมือกับสารเคมี (Glove Compatibility Chart) ทุกครั้งก่อนใช้งาน

4. ตู้ดูดควัน (Fume Hood) นี่คืออุปกรณ์ความปลอดภัยระดับวิศวกรรมที่สำคัญอย่างยิ่ง ใช้สำหรับทำงานกับสารเคมีที่มีพิษ, กัดกร่อน, หรือสารที่ระเหยง่ายและติดไฟได้ ตู้ดูดควันจะทำหน้าที่ดูดไอสารเคมีอันตรายออกจากพื้นที่ทำงานของผู้ใช้และปล่อยออกไปนอกอาคารอย่างปลอดภัย ช่วยลดความเสี่ยงในการสูดดมไอระเหยที่เป็นอันตรายโดยตรง การใช้งานตู้ดูดควันอย่างถูกวิธี เช่น การเลื่อนกระจกหน้าตู้ (Sash) ให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม คือกุญแจสำคัญในการป้องกัน

5. อุปกรณ์ฉุกเฉิน: ที่ล้างตาและฝักบัว (Emergency Eyewash & Safety Shower) แม้จะป้องกันดีแค่ไหน อุบัติเหตุก็ยังอาจเกิดขึ้นได้ ที่ล้างตาและฝักบัวฉุกเฉินคือปราการด่านสุดท้ายที่จะช่วยบรรเทาความรุนแรงของการบาดเจ็บ

• ที่ล้างตาฉุกเฉิน (Eyewash Station): ต้องสามารถจ่ายน้ำสะอาดในอัตราที่สม่ำเสมอเพื่อล้างตาได้อย่างต่อเนื่องอย่างน้อย 15 นาที
• ฝักบัวฉุกเฉิน (Safety Shower): ใช้ในกรณีที่สารเคมีปริมาณมากหกรดบนร่างกายหรือเสื้อผ้า ทุกคนในห้องแล็บต้องรู้ตำแหน่งและวิธีใช้งานอุปกรณ์เหล่านี้ และต้องมีการตรวจสอบการทำงานเป็นประจำ

สรุป ความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการเป็นความรับผิดชอบร่วมกันของทุกคน การลงทุนกับอุปกรณ์เพื่อความปลอดภัยที่มีคุณภาพคือการลงทุนในสวัสดิภาพของบุคลากรซึ่งเป็นทรัพยากรที่มีค่าที่สุด ที่ MIT Trade เราตระหนักถึงความสำคัญนี้และมีบริการจัดหาอุปกรณ์เพื่อความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการ หลากหลายรายการ ตั้งแต่ PPE ส่วนบุคคลไปจนถึงอุปกรณ์สำหรับติดตั้งในห้องแล็บ ติดต่อเราเพื่อรับคำปรึกษา